گفتار پنجم : نتیجه گیری پایانی

   جان سخن به طور خیلی گزیده و فشرده و دست کم بر اساس برآیند آنچه که به لطف خداوند در مطالب بالا گذشت و باز به یاری و اذن او اینکه؛ همانطور که انسان برای دیدن و به دست آوردن دانش پیرامون هستی و اندیشه و خردورزی روی آفریده های زوج گونه ی آن، یافتن آب و غذا و راه، حفظ سلامت تن، برنامه ریزی و انجام کارهای روزانه، جستجوی فضل الاهی و ....؛ نیازمند  "نور" طبیعی قرار داده شده توسط خداوند یکتا در خورشید به طریق اولی که پدید آمدن روز را از پی شب به دنبال خود دارد و ...، می باشد؛ به همان نحو و نسبت نیز انسان برای راهنمایی شدن به سوی حقیقت، گفتار و زندگی سالم و پاکیزه، راه راست، کمال انسانیت، رسیدن به رستگاری و کامروایی، بیرون رفتن از تاریکی های ستم و نادانی و اندیشه های ناپاک و گمان و کفر و شرک و ناپاکی و فحشا و منکر و دسیسه و وسوسه و مکر و نیرنگ علیه دیگران و  ... که همه از اوامر و کارهای شیطان است؛ نیز نیازمند "نور" می باشد، که این نور به طور کلی برای مردم و مومنین چیزی نبوده و نمی تواند باشد جز « قرآن کریم ». یعنی همان کتاب وحی و نازل شده از سوی خداوند یگانه بر بنده و فرستاده اش حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی ص. که این کتاب مقدس هم تصدیق کتب پیشین است و هم تفصیل تمام امور در هر زمان و مکانی و هم نور است و هم برخوردار از نور و سوره ی نور از جانب " الله " که نور آسمانها و زمین است و البته او آن را به عنوان ذکری برای همه فرو فرستاده است تا در آن تعقل و خردورزی نمایند : « لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَیْکُمْ کِتَابًا فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَفَلا تَعْقِلُونَ (10 انبیا)».

    " الله " ؛ همان وجود مقدسی که هم در خدایی یگانه است و هم در پرستش شدن یا معبود بودن؛ و هم یگانه است در آفرینندگی یا خالق بودن و هم در دانا و توانا بودن و ... هم یگانه است در نور بودن، چه آنکه همه از تاریکی ها که متعدد است و به برخی از آنها اشاره شد به سوی " نور " به اذن حضرتش جل عظمته بیرون برده می شوند. واژه ای که یکی است، یعنی همان نور که به وجود یگانه و مقدس خداوندی – الله – بر می گردد و او آن را برابر مشیت و اراده اش در برخی موجودات در آسمان ها و زمین همچون خورشید و ستارگان و ... قرار داده و نیز برای هدایت مردم و رستگاری آنها، نور یعنی کتابهایش از تورات و زبور و انجیل و قرآن را بواسطه ی وحی به رسولانش فرو فرستاده است.

   با این اندک به لطف او؛ بنابراین برای "تزکیه ی نفس" و پاک نگاه داشتن آن ضمن برخورداری از یک "زندگی سالم"، باید پیروی آیات « قرآن مجید » یا نور قرار داده و فرو فرستاده شده توسط خداوند برای هدایت انسانها را نمود. که همانا وصول به این ها یعنی پاکی نفس و سلامت زندگی و نیز حصول رستگاری در دو سرا؛ در ایمان است، ایمان به الله و فرشتگان و آیات و کتابها و رسولانش و هم ایمان و یقین به سرای دیگر . و علاوه بر مومن بودن؛ کارهای شایسته و خوب انجام دادن و تقوای الاهی داشتن و پایبند سجایای اخلاقی بودن و با عقل و خردورزی به پیش رفتن در زندگی می باشد و نه جز آن. که همانا آن وجود مقدس ، نفسِ آدمی را دو بعدی قرار داده است؛ و رستگاری هر کس هم در کوشش برای تزکیه ی آن و پاک نگهداشتن آن به فضل الاهی با ایمان و تقوا و کارهای شایسته و خوب و پرهیز از کارهای بد و گناهان است : « وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّاها. فَألْهَمَها فُجُورَها و تَقْواهَا. قَدْ أفْلَحَ مَنْ زَکّاهَا. وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسّاهَا. (7-10 شمس) ».

   چه اینکه خداوند یکتا فرموده که او زندگی و مرگ مومنین و کنندگان کارهای شایسته را با زندگی و مرگ بدکاران یا انجام دهندگان کارهای بد، یکسان قرار نمی دهد[1] چرا که این دو گروه برابر نبوده [2]و هر یک از این دو گروه نتیجه ی کار خود را در دو سرا خواهد دید[3]؛ امری با مصادیق روشن در این دنیا به لحاظ تفاوت در چند و چون زندگی و مرگ افراد این دو گروه، که لازم است بدان به عنوان مومن، ایمان حقیقی داشته باشیم که این دو گروه در نزد خداوند یگانه یکسان نیستند و هر یک و هر کس نتیجه ی اعمال خود را خواهد دید.

    پایان سخن اینکه، کلام مقدس و نورانی خداوند را هیچ گاه پایانی نیست[4] ، کلام مقدسی که برای انذار زنده هاست[5] و نه برای اموات. و برای بشارت مومنین از کنندگان کارهای شایسته[6]، یعنی کسانی که زنده اند و نه مرده، چرا که این زنده ها هستند که میتوانند اعمالی را در طول زندگی شان به اختیار خود انجام دهند و نه مرده ها، و البته نتیجه ی کارهای خود را هم به لحاظ دانا بودن خداوند به همه چیز ببینند..

   بنابر این هر کس بدنبال " سلامت زندگی " در دو سرا و رستگاری یا فلاح و کامروایی یا فوز است؛ باید پیروی این « نور » یعنی آیات کتاب خدا قرآن عظیم را که از جانب او که نور آسمانها و زمین است را بنماید و نه کلام و کتابی جز آن را[7].  که همانا رسول خدا ص نیز مکلف به پیروی آیات خداوند، وحی شده به حضرتش بوده است[8] .

   پس نتیجه اینکه بین رستگاری و کامروایی و برخورداری از زندگانی بهتر و ماندگارتر آن گیتی، با داشتن یک زندگی سالم همراه با پاکی نفس در این گیتی بر اساس کلام نورانی خداوند یگانه ضمن پیروی کردن آیاتش، رابطه ی مستقیم برقرار است. و هر کس بدنبال آن است باید از کفر و نفاق و فساد و کارهای بد و ناشایست اخلاقی و تکذیب آیات الاهی و ... ؛ که همه از مصادیق ظلمات انسانی روی زمین سهستند؛ بپرهیزد تا به واسطه ی نور (آیات قرآن ) به اذن الاهی به راه راست راهنمایی و به لطف حضرتش رستگار و کامروا شود. ان شاءالله. و افزون بر این، اینکه مومنین باید ضمن شنیدن و فرمان بردن آیات خدا؛ آنها را برای همه ی مردم نیز بخوانند تا به اذن حضرتش به راه راست راهنمایی و رستگار شوند.

فَلِلِه الحَمْدْ رَبّ السَماوات و رَبّ الارضِ رَبّ الْعالَمین. وَ لَهُ الْکِبریاء السماواتِ والارضِ و هُوَالْعَزیزُ الْحَکیم.  

 بیست و نهم شهریور ماه هزار و سیصد و نود و هفت / دهم محرم الحرام مصادف با شهادت ابا عبدالله الحسین ع و اصحابش.

سید رضا شفیع اف.

نتیجه گیری این گفتار ( چهارم )

     اینکه، مومنین برای پاکیزه ماندن خویش و دیگران و نیز پاکیزه شدن توسط خداوند و داشتن یک زندگی آرام و سالم، بایسته است که از فحشا و منکر که از اوامر شیطان رجیم است و نیز نفاق یا کفر به آیات الاهی و یا اعراض از آیاتش بپرهیزند و در واقع تقوای الاهی داشته باشند و آیات خدا را بشنوند و فرمان ببرند و اطاعت خدا و رسولش را نموده و ضمن ایمان و انجام کارهای خوب و شایسته، نه تنها نزدیک فحشایی همچون زنا نشوند بلکه گرداگرد اینکه بدنبال تهمت زدن به دیگران در این خصوص بدون دلیل و شاهد باشند هم نگردند و حتا دوست هم نداشته باشند که فحشایی بین مومنین شایع شود و افزون بر این بدانند که نه تنها « سلامت نفس » و پاکیزگی آنها در زندگی فردی و جمعی همراه با سلامت و آرامش، در ازدواج و دوری از هر گونه فحشا و منکری است که حتا برای اینکه توفیق یابند تا از کسانی از مومنین باشند که خداوند یکتا اجازه داده و می دهد تا در خانه هایشان ذکر و تسبیح او گفته و نامش رفعت یابد؛ باز باید از انجام فحشا و منکر در خانه هایشان بپرهیزند و ذکر خدا را در خانه هایشان بگویند و تسبیح به حمدش گفته فروع دین همچون نماز و زکات را به جای آورند و از اصل معاد که زمان دیدن نتایج اعمال است غافل نشوند و ... ؛ چه اینکه خداوند یگانه اولن به همه ی مردم عقل داده و به صورت فطری در وجود آنها نهاده که از مفاسد اخلاقی و فحشا و منکر به دور باشند، یعنی در امور بر اساس عقلانیت به پیش بروند. و دوم اینکه گروه مومنین با آیات روشن الاهی و ضمن خردورزی؛ باید بدانند که « سلامت نفس و تن » و « سلامت زندگی » فردی و جمعی آنان تنها در پیروی از آیات خدا و فرمان خدا و فرستاده اش را بردن است و نه جز آن. چرا که او یعنی « الله » مالک آسمانها و زمین است و به احوالات همه ی بندگانش در هر کجا از پیدا و پنهان از دید مردم که باشند آگاه است و روز رستاخیز همه از جمله مومنین را از آنچه که در دنیا بودند و انجام می دادند با خبر خواهد کرد.

   پس نتیجه اینکه سعادت و سلامت « مومنین » در دو سرا و رستگاری و کامروایی شان؛ همه و همه در گرو پیروی از آیات خداوند است که بر حضرت محمد ص نازل شده و همه در قرآن کریم مسطور و نیز در سوره نور از این کتاب عظیم الاهی مذکور است. باشد که مومنین پند گیرند و عمل نمایند و بر همه ی مردم آیاتش را بخوانند تا به اذن الاهی به راه راست هدایت و ان شاءالله رستگار شوند و فساد و فحشا از زمین رخت بر بندد و جای آن را به لطف حضرتش، اصلاح امور فرا گیرد. آمین یا رب العالمین.

ق )« وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاء اللَّاتِی لَا یَرْجُونَ نِکَاحًا فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُنَاحٌ أَن یَضَعْنَ ثِیَابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِینَةٍ وَأَن یَسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَّهُنَّ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. (60) ».پیرزنان که دیگر امید شوی کردنشان نیست ، بی آنکه زینتهای خود را، آشکارکنند، اگر چادر خویش بنهند مرتکب گناهی نشده اند و خودداری کردن برایشان بهتر است و خدا شنوا و داناست.

   این آیه ی کریمه در رابطه با وظیفه ی زنان سالخورده ی غیر امیدوار به امر ازدواج است تا سلامت نفس و پاکیزگی شان و حتا به تبع آن سلامت نفس دیگران حفظ شود.

ک )« لَیْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِیضِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى أَنفُسِکُمْ أَن تَأْکُلُوا مِن بُیُوتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ آبَائِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أُمَّهَاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ إِخْوَانِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخَوَاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَعْمَامِکُمْ أَوْ بُیُوتِ عَمَّاتِکُمْ أَوْ بُیُوتِ أَخْوَالِکُمْ أَوْ بُیُوتِ خَالَاتِکُمْ أَوْ مَا مَلَکْتُم مَّفَاتِحَهُ أَوْ صَدِیقِکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَأْکُلُوا جَمِیعًا أَوْ أَشْتَاتًا فَإِذَا دَخَلْتُم بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیِّبَةً کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُون . (61) » .بر نابینا حرجی نیست و بر لنگ حرجی نیست و بر بیمار حرجی نیست و بر، شما حرجی نیست اگر از خانه خود یا خانه پدرتان یا خانه مادرتان یا خانه برادرتان یا خانه خواهرتان یا خانه عمویتان یا خانه عمه تان یا خانه داییتان یا خانه خاله تان یا خانه ای که کلیدهای آن نزد شماست یا خانه دوستتان چیزی بخورید و گناهی مرتکب نشده اید اگر با هم بخورید یا جدا جدا و چون به خانه ای داخل شوید بر یکدیگر سلام کنید این تحیتی است مبارک و پاکیزه از جانب خدا خدا آیات را برای شما اینچنین بیان می کند،باشد که تعقل کنید.

 این آیه ی کریمه می رساند که بیان آیات خداوند یکتا و نزول آنها تنها در ارتباط با حفظ و بالا بردن سلامت و پاکیزگی نفس نیست، بلکه به تندرستی هم با خوردن و آشامیدن پرداخته است و اینکه حتا مومنین به یاد داشته باشند که به هنگام ورود به خانه هایشان باید بر خود سلام کنند که تحیتی خجسته و پاک از سوی خداوند است و او البته آیاتش را برای خردورزی بیان فرموده است.

   البته باید افزود که خدای یکتا به مردم و مومنین دستور داده است که از آنچه از پاک و پاکیزه ها که برایشان روی زمین قرار داده است بخورند و بیاشامند، همانگونه که در ارتباط با رسولانش اینگونه بوده است.[1]   

 و تمام اینها یعنی اینکه سلامت نفس و سلامت تن، در دین و در نزد خداوند یکتا که آفریننده ی همه چیز و هر نفس انسانی است ؛ لازم و ملزوم یکدیگرند برای طی راه کمال و رسیدن به رستگاری. و دیگر اینکه خداوند یکتا پیرامون هیچ موضوعی از جمله « سلامت روان و سلامت تن » فرو گذار نکرده و آیاتش را به روشنی بیان فرموده است همانگونه که ایمان داریم و همه در قرآن کریم است.

گ )« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا کَانُوا مَعَهُ عَلَى أَمْرٍ جَامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّى یَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوکَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَن لِّمَن شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ . (62) ».مؤمنان کسانی هستند که به خدا و پیامبرش ایمان آورده اند و چون با، پیامبر در کاری همگانی باشند، تا از او رخصت نطلبیده اند نباید بروند آنان که از تو رخصت می طلبند، کسانی هستند که به خدا و پیامبرش ایمان آورده اند پس هنگامی که از تو برای پاره ای از کارهایشان رخصت خواستند، به هر یک از آنان که خواهی رخصت بده و برایشان از خدا آمرزش بخواه، که خدا آمرزنده و مهربان است

« لَا تَجْعَلُوا دُعَاء الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاء بَعْضِکُم بَعْضًا قَدْ یَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِینَ یَتَسَلَّلُونَ مِنکُمْ لِوَاذًا فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ . (63) ».آنچنان که یکدیگر را صدا می زنید، پیامبر را صدا مزنید خدا می داند، چه کسانی از شما در پناه دیگری خود را پنهان می سازند و آهسته آهسته بیرون می روند آنان که از فرمان او سر پیچی می کنند باید بترسند که مباد به آنها فتنه ای یا عذابی دردآور برسد .

 این آیات کریمه گویای این است که « مومنین » چه کسانی هستند و چه ویژگی های دیگری علاوه بر شنیدن و فرمان بردن آیات خدا و اطاعت از او و رسولش و کارهای شایسته و خوب کردن و ... دارند، و اینکه رسولش را چگونه باید صدا نمایند.

ل ) « أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قَدْ یَعْلَمُ مَا أَنتُمْ عَلَیْهِ وَیَوْمَ یُرْجَعُونَ إِلَیْهِ فَیُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ . (64) ».از آن خداست هر چه در آسمانها و زمین است می داند که شما بر چه کارید و آن روز که به او بازگردانده شوند آنان را از کارهایی که کرده اند آگاه سازد و خدا بر هر چیزی داناست.

 این آیه ی کریمه به مردم به طور عام و به مومنین به طور اولی و خاص می فرماید تا همه آگاه باشند که آسمانها و زمین برای خداست و او به همه چیز از جمله آنچه که بنی آدم انجام میدهند و در هر وضعی هستند داناست و روز قیامت همه را از آنچه که بودند و انجام می دادند با خبر خواهد ساخت.

ض )« إِنَّمَا کَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِینَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ أَن یَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ . (51) ».چون مؤمنان را به خدا و پیامبرش فرا خوانند تا میانشان حکم کند،، سخنشان جز این نیست که می گویند: شنیدیم و اطاعت کردیم اینان رستگارانند.

« وَمَن یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَخْشَ اللَّهَ وَیَتَّقْهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ.(52) ».و کسانی که از خدا و پیامبرش فرمان می برند و از خدا می ترسند و پرهیزگاری می کنند، رستگارانند.

   این آیات می رساند که چه کسانی از مومنین با چه ویژگی هایی در زمره ی « رستگاران » و « کامروایان » هستند.

ط )« وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لَئِنْ أَمَرْتَهُمْ لَیَخْرُجُنَّ قُل لَّا تُقْسِمُوا طَاعَةٌ مَّعْرُوفَةٌ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ . (53) ».به خدا قسم خوردند، قسمهای سخت ، که اگر به آنها فرمان دهی از دیار خود بیرون روند بگو: قسم مخورید، طاعتی در خور بیاورید خدا به کارهایی که می کنید آگاه است .

« قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوا فَإِنَّمَا عَلَیْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَیْکُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ . (54) ».بگو: از خدا اطاعت کنید و از پیامبر اطاعت کنید پس اگر رویگردان شدند،، بر پیامبر است آنچه بدو تکلیف کرده اند، و بر شماست آنچه بر شما تکلیف کرده اند و اگر از او اطاعت کنید هدایت یابید و بر پیامبرجز تبلیغ آشکار هیچ نیست .

   این آیات کریمه با توجه به آیات 46-50 همین سوره که مخاطب آنها منافقینند میرساند که شرط هدایت یافتن آنها، در فرمان بردن از خدا و رسولش است، همانگونه که مومنین واقعی اینگونه اند و از این جهت به لطف خدا به رستگاری می رسند.

ظ )« وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا وَمَن کَفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ . (55) ».خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اند و کارهای شایسته کرده اند، وعده داد که در روی زمین جانشین دیگرانشان کند، همچنان که مردمی را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد و دینشان را که خود برایشان پسندیده است استوار سازد و وحشتشان را به ایمنی بدل کند مرا می پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمی کنند و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نافرمانند.

   این آیه ی کریمه نتیجه ی کار مومنین و کنندگان کارهای شایسته و البته همچنین عواقب کار کسانی که پس از ایمان آوردن، کافر شدند را می رساند به نحوی که گروه اخیر از تباهکاران به شمار می آیند، چرا که پس از شنیدن آیات الاهی نازل شده ایمان آوردند و سپس به عقب باز گشتند.

ع )« وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ . (56) ».و نماز بگزارید و زکات بدهید و از پیامبر اطاعت کنید، باشد که بر شمارحمت آورند .

 این آیه ی کریمه راههای برخوردار شدن از رحمت الاهی را می رساند.

غ )« لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مُعْجِزِینَ فِی الْأَرْضِ وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَلَبِئْسَ الْمَصِیرُ . (57) ».مپندار که کافران می توانند در این سرزمین به جایی بگریزند جایگاهشان جهنم است ، و چه بد سرانجامی است .

 و این آیه ی کریمه، سرانجام کفار و نتیجه ی کارشان را می رساند که آتش است.

ف )« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِیَسْتَأْذِنکُمُ الَّذِینَ مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ وَالَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنکُمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مِن قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِینَ تَضَعُونَ ثِیَابَکُم مِّنَ الظَّهِیرَةِ وَمِن بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاء ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَّکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ وَلَا عَلَیْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَیْکُم بَعْضُکُمْ عَلَى بَعْضٍ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیَاتِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ . (58) » .ای کسانی که ایمان آورده اید، باید بندگان شما و آنها که هنوز به حد، بلوغ نرسیده اند، در سه هنگام از شما برای وارد شدن به خانه رخصت طلبند:پیش از نماز صبح و هنگام ظهر که لباس از تن بیرون می کنید و بعد از نماز عشا این سه وقت، وقت خلوت شماست در غیر آن سه هنگام ، شما و آنها گناهی مرتکب نشده اید اگر بر یکدیگر بگذرید خدا آیات را اینچنین برای شما بیان می کند، و خدا دانا و حکیم است

« وَإِذَا بَلَغَ الْأَطْفَالُ مِنکُمُ الْحُلُمَ فَلْیَسْتَأْذِنُوا کَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ . (59) ».و چون اطفال شما به حد بلوغ رسیدند، باید همانند کسانی که ذکرشان، گذشت رخصت طلبند خدا آیات را اینچنین برای شما بیان می کند و خدا داناو حکیم است .

   آیات مرتبط قبلی مبنی بر دوری از فحشای زنا و یا نسبت ندادن بی دلیل و بدون شاهد این امر به دیگران و ..؛ همه و همه برای پاکی نفس و سلامت فردی و جمعی مردم و به ویژه مومنین و زندگی آنها بود تا سالم بمانند و به لطف الاهی به رستگاری برسند؛ اما این دو آیه ی کریمه به زندگی مشترک خانوادگی و لزوم حفظ و ارتقای سلامت آن بر می گردد به نحوی که با مراعات مضامین این آیات؛ نه تنها زندگی خودشان به سلامت باشد؛ بلکه زندگی کودکان و فرزندان آنان و در صورت داشتن کنیز همراه با سلامت و تربیت درست باشد و نیز همین راه را طی کنند تا مبادا با عدم مراعات شرایط خلوت و یا مجامعت زن و شوهری؛ سلامت نفس فرزندان و به تبع آن سلامت زندگی شان به مخاطره بیفتد و ناخواسته و به خاطر عدم مراعات دستورات خدا که در این دو آیه آمده است کم کم دچار فحشا و منکر شوند و ... بدنبال آن بر جامعه نیز تاثیر سوء گذارند و ... که همه ی اینها مسئولیت است و باید با آمدن هدایت الاهی، همه و از جمله پدران و مادران وظایف خود را در قبال فرزندان از جمله مرتبط با بحث کم و کیف خلوت گزینی بدانند تا در آموزش و پرورش فرزندان خللی پدید نیاید. ان شاءالله.

ز )« فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ . (36) ».آن نور در خانه هایی است که خدا رخصت داد ارجمندش دارند و نامش در آنجا یاد شود و او را هر بامداد و شبانگاه تسبیح گویند:

« رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِیتَاء الزَّکَاةِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ . (37) ».مردانی که هیچ تجارت و خرید و فروختی از یاد خدا و نمازگزاردن و، زکات دادن بازشان ندارد، از روزی که دلها و دیدگان دگرگون می شوند هراسناکند.

« لِیَجْزِیَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَیَزِیدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ یَرْزُقُ مَن یَشَاء بِغَیْرِ حِسَابٍ . (38) ».تا خدا به نیکوتر از آنچه کرده اند جزایشان دهد، و از فضل خود بر آن بیفزاید، و خدا هر که را خواهد بی حساب روزی دهد.

   این آیات کریمه می رساند که خداوند یکتا به چه خانه هایی اجازه و رخصت داده تا در آن نامش را بلند و ذکرش را گفته و به تسبیحش مشغول باشند.

   آری، ویژگی آنها همان هایی است که در آیه ی 37 و نتیجه ی کارشان در آیه ی 38 نور آمده است.

   در واقع چنین خانه هایی دارای مالکینی است که سلامت نفس دارند و از ذکر خدا باز نمی مانند و فروع دین را به جا می آورند و از سرای دیگر هم خوف دارند. به عبارت دیگر این توفیق ناشی از باور داشتن و پایبند بودن مومنین به این اعمال است که سلامت و رستگاری را برای عاملین بدان در دو سرا بدنبال خود دارد.

 پس هر کس در پی رسیدن به چنین مقامی است باید از پیروی شیطان و گامهای او بپرهیزد و فرمان خدا را ببرد و خانه اش محل ذکر خدا و اعمال عبادی باشد و نه محل فحشا و فساد و منکر که مخالف و مغایر سلامتی و رستگاری است.

ژ )« وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ کَسَرَابٍ بِقِیعَةٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاء حَتَّى إِذَا جَاءهُ لَمْ یَجِدْهُ شَیْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِندَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ . (39) ».اعمال کافران چون سرابی است در بیابانی تشنه ، آبش پندارد و چون بدان، نزدیک شود هیچ نیابد و خدا را نزد خود یابد که جزای او را به تمام بدهد و خدا زود به حسابها می رسد

« أَوْ کَظُلُمَاتٍ فِی بَحْرٍ لُّجِّیٍّ یَغْشَاهُ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَرَاهَا وَمَن لَّمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِن نُّورٍ. (40) » .یا همانند تاریکیهایی است در دریایی ژرف ، که موجش فرو پوشد و بر فراز آن موجی دیگر و برفرازش ابری است تیره ، تاریکیهایی برفراز یکدیگر،آن سان که اگر دست خود بیرون آرد آن را نتواند دید و آن که خدا راهش را به هیچ نوری روشن نکرده باشد، هیچ نوری فرا راه خویش نیابد.

   این آیات کریمه نتیجه ی کار کفار را می رساند که غرق در تاریکی ها و بی بهره از نور الاهی اند.

   در واقع برای بیرون رفتن از تاریکی ها به سوی نور به اذن الاهی، باید از مومنین به الله و به آنچه که او دستور داده است بود و پیروی آیاتش را نمود، و نه جز آن.

س )« أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِیحَهُ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِمَا یَفْعَلُونَ . (41) » .آیا ندیده ای که هر چه در آسمانها و زمین است و نیز مرغانی که در، پروازند تسبیح گوی خدا هستند ? همه نماز و تسبیح او را می دانند و خدا به هرکاری که می کنند آگاه است.

وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِیرُ . (42) ».از آن خداست فرمانروایی آسمانها و زمین و بازگشت همگان نزد اوست .

«أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجِی سَحَابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَیُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِیهَا مِن بَرَدٍ فَیُصِیبُ بِهِ مَن یَشَاء وَیَصْرِفُهُ عَن مَّن یَشَاء یَکَادُ سَنَا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ. (43) ».آیا ندیده ای که خدا ابرهایی را به آهستگی می راند، آنگاه آنها را به هم می پیوندد و ابری انبوه پدید می آورد و باران را بینی که از خلال آن بیرون می آید و از آسمان ، از آن کوهها که در آنجاست تگرگ می فرستد و هرکه را خواهد با آن می زند و از هر که می خواهد بازش می دارد روشنایی برقش نزدیک باشد که دیدگان را کور سازد.

«یُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَةً لِّأُوْلِی الْأَبْصَارِ . (44) ».خدا شب و روز را می گرداند خردمندان را در این عبرتی است.

   این آیات کریمه به این امر اشاره دارد که همه چیز در آسمانها و زمین تسبیح گوی خدایند و ما آن را در نمی یابیم[1]و او هم دانای به اعمال آنهاست و همه چیز برای او و بازگشت همه هم به سوی او است. نتیجه اینکه آدمی هم، باید همانند تمام موجودات، تسبیح گوی " الله " باشد تا پاکیزه بماند و رستگار شود. البته آن حضرت بر اساس آیاتش و تغییرات طبیعت از آفریده هایش؛ به رخداد بدون تردید آخرت نیز اشاره کرده است تا بلکه صاحبان دیده ها از آن عبرت گیرند و بدانند که این روز به اراده ی حضرتش که تنها او از زمان وقوعش آگاه است رخ خواهد داد و به حساب همه رسیدگی خواهد شد و ...

ش )« وَاللَّهُ خَلَقَ کُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى رِجْلَیْنِ وَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى أَرْبَعٍ یَخْلُقُ اللَّهُ مَا یَشَاء إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ . (45) ».و خدا هر، جنبنده ای را از آب بیافرید بعضی از آنها بر شکم می روند وبعضی بر دوپا می روند و بعضی بر چهار پا می روند خدا هر چه بخواهد می آفریند زیرا خدا بر هر کاری تواناست .

   این آیه ی کریمه به آفرینش خداوند توانا از آنچه که بخواهد و نیز اینکه انواع جنبندگان را از " آب " آفریده است اشاره دارد. که صد البته آدمی نیز در این زمره است .همانگونه که می بینیم. فقط باید آیات خدا را شنید و فرمان برد و بر روی آنها اندیشه کرد و ... به یکتایی اش اذعان و شکر نعمت های او را به جا آورد که برای هدایت بشر از هیچ چیز فرو گذار نکرده است.

ص )« لَقَدْ أَنزَلْنَا آیَاتٍ مُّبَیِّنَاتٍ وَاللَّهُ یَهْدِی مَن یَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ . (46) ».به تحقیق آیاتی روشنگر نازل کردیم و خدا هر کس را که بخواهد به راه راست هدایت می کند.

« وَیَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ یَتَوَلَّى فَرِیقٌ مِّنْهُم مِّن بَعْدِ ذَلِکَ وَمَا أُوْلَئِکَ بِالْمُؤْمِنِینَ. (47) ».و می گویند: به خدا و پیامبرش ایمان آورده ایم و اطاعت می کنیم پس از، آن گروهی از آنان باز می گردند و اینان ایمان نیاورده اند.

« وَإِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُم مُّعْرِضُونَ . (48) ».چون آنها را به خدا و پیامبرش خوانند تا میانشان حکم کند، بینی که گروهی اعراض می کنند.

« وَإِن یَکُن لَّهُمُ الْحَقُّ یَأْتُوا إِلَیْهِ مُذْعِنِینَ . (49) ».و اگر حق با آنها باشد می آیند و به حکم گردن می نهند.

« أَفِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ أَمِ ارْتَابُوا أَمْ یَخَافُونَ أَن یَحِیفَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَرَسُولُهُ بَلْ أُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ. (50) ».آیا در دلهایشان مرضی است یا در تردید هستند یا بیم آن دارند که خدا وپیامبرش بر آنها ستم کنند ? نه ، آنان خود ستم پیشگانند .

 برابر این آیات کریمه روشن می شود که هدایت شدن به راه راست از سوی خداوند، علاوه بر خواندن نماز، در ایمان واقعی به خدا و رسول و نیز آیات اوست و نه اعراض یا نفاق. که همانا نتیجه ی نفاق و اعراض از آیات الاهی چیزی جز ستمگری بر خود و از ستمکاران بودن نیست .